PoliticsTop

Ÿzdî qir’a navbera k’örda û ÿzdîyadaye Xet’arêdaye sala 1832-a tînne bîr

Ÿzdîyê ij göndê Xet’arê, wekî h’evekî ij Dihokê dûre, li þimala Îraqê, saleke nav t’arîxa ÿzdîyaye heresawk’êþîyê tînne bîr. Meha sala 1832-aye adarê Mûh’emmed R’êvandûzîyê pismîrê körda, ê kö nav cime’tê bi navê Mîrê Kor e’yane, ÿrîþ bire ser ÿzdîyê neh’îya Þêxanê. Sefera wîye bi qir’a ÿzdîya hima ij göndê Xet’arê destpêbû. H’ersal ÿzdîyê cî köþtîya tînne bîr, lê t’irêq döa’-dirozga dikin.

9-ê meha sala 1832-aye adarê Mûh’emmedê Revandûzî bi ordîya xweye p’ir’hejmar ÿrîþî ser Xet’arê kir,  k’îjan wî çaxî dik’ete bin qolê Þêxanê. Axirîya ÿrîþkirina k’ördê pismîrda bi h’ezara ÿzdî hatne köþtinê, lê jin û zar’ hêsîr hatne birinê. H’evtêkê þönda- 15-ê meha sala 1832-aye adarê, e’skerê Mîrê  Kor Alk’oþêda t’ev köþtina 300 mexîna zêdtir bûn. Ev qewmandin h’etnî niha bîra mexînadaye û e’frandineke wanda tê wesifkirinê.

Gele kal û pîrê Xet’arê, pêþê k’îjana qir’ dîtîye, e’lamdikin, wekî t’emamîya ÿzdîyê binelî hatne köþtinê yan hêsîr hatne birinê. Her t’enê ew binelî, ê kö seva qazincê ij göndê xwe derbûn, karibûn ber ÿrîþkirinê bifiilitin

Misafirê avropî çend sala þönda pey qewmandinê jorgotîr’a qesta wê neh’îyê kirin. Þeþ sala pey qir’êr’a r’êwîkî avropî da k’ivþê, wekî  berê  deh h’ezar binelîyê Xet’arê zêdetir hebûn, lê niha qe h’ezar ÿzdî jî wira namînin

Köþtinê Xet’arê bûne destpêbûna wa gotî “qir’a Soranê”, ça’xê qebîlê k’örda, bi ser’karîya mîrê Soranê,  dstbi ÿrîþa xweye ser ÿzdîyê Þêxanê kirin. Bi deha h’ezara mêrê ÿzdîya hatne köþtinê. Bona t’êkirina e’melê xwe Mûh’emmedê R’evandûzî bi fet’wayê hate serwêrîbûnê, wekî hindava dö þöxlvaanê k’ördaye olîda hatbûne derxistinê, ê kö îzina köþtin û  û zêrandina ÿzdîya dan. Bi vê me’nîyê Mîrê Korr’a li hev hat gele qebîlê k’örda miqabilî ÿzdîya bin beyraqa xweda bicivîne.

Celîlê Celîlî profêsor derheqa van qewewmandinada dinivîse: “Bihara sala 1832-a 50 h’ezar e’skerê Mûh’emmed P’aþayê R’evandûzî zêdetir Zaba mezin derbazbûn û gihîþtne göndê ÿzdîya. Ij binelîya gelek hatne köþtinê, ê zêndîmayî r’evîn. Hinek- li ç’îayê Cûdîyê, T’ûr Aÿbdînê û Þengalê, ê din- li serê ç’îayê cînar, li mig’ara û mêrga, lê ê sisya kirin bir’evnge alîyê Mûsilê. Lêbelê  milûkê Mûsilê, bi kirina h’evsê ij Mûh’emmedê R’evandûzî, p’ira þeherda isa xiravkirin, wekî ÿzdî nikarvin  ç’em derbazî alîyê dinvin. E’skerê Mûh’emmed li serê ç’îayê Koynsêkayê gihîþtne wan û çendekî þönda t’emamîya ÿzdîya köþtin. Wana gele cara xwest t’ev R’êvandûzîyê pismîr qisekin, lê ewî nexwest

 Ewî gazî e’skerê xwe kir þêr’ pêþda bivin, h’etanî k’oka ÿzdîya biqele. Axirîyê, ewî ÿzdî ij dinîya dereke bir’în”.

Mîr E’lî begê pismîrê ÿzdî û þer’vanê wî ce’dandin k’ördê zevtçî bidine sekinandinê, lê bêgöman ber e’skerê Mîrê Kor daxöarin. E’lî beg hêsîr hate hildanê. Ew we’dekî dirêj zêrandin, wekî ewî bivne ser îslamê, lê ewî înk’arkir û axirîyê hate köþtinê.

Qir’a Xet’arêda bîra binelîyê peyhatîyê ÿzdîyê vî göndîda maye. Her zar’ke ÿzdîya vira derheqa kir û nenerê Mîrê Korda zane.

Дьhа зедә бьдьнә к҆ьвше
Back to top button