Hefteya borî bûyereke girîng ew bû ku hikûmeta Hindistanê li gelek welatan, Ermenîstanê jî di nav de, waneyên leşkerî destnîşan kirin. Di dema borî de, danûstandinên dîplomatîk ên di navbera Hindistan û Ermenîstanê de di van çend salên dawî de, nemaze piştî serdana wezîrê derve yê Hindistanê bo Yêrêvanê di Cotmeha 2021 de, eleqeya xurt a Hindistanê ji Ermenistanê re nîşan da. Firstpost li ser vê yekê dinivîse.
Bi giştî di van çar salên dawî de di navbera Nûbiharê û Êrîvanê de peywendiyên nêzîk çêbûne.
Gelek vekoler di wê baweriyê de ne ku bilindbûna vê dawiyê di têkiliyên di navbera Hindistan û Ermenîstanê de li hember lîstikek girîng a jeopolîtîk li herêma Kafkasya Başûr hewcedariyek e.
Ermenîstan ji Hindistanê dixwaze ku rewşa jeopolîtîk a parçebûyî ya Kafkasya Başûr hevseng bike. Di vê navberê de Rûsya ku di qada piştî Sovyetê de pergala piştevaniya sereke ya Ermenîstanê bû, piştî şerê bi Ukraynayê re niha di nava çend pirsgirêkan de ye û zêde eleqeyekê bi mijarên girêdayî Ermenîstan û Azerbaycanê nîşan nade.
Bêdengiya bi guman a serkirdayetiya Rûsyayê di dema şerê 2023-an de li ser Qerebaxa Çiyayê gumanê li ser girêdayîbûna Ermenistanê ji Rûsyayê di demek nêzîk de dixe. Ji ber vê yekê, xuya ye ku bi lawazbûna piştgiriya Rûsyayê ji Ermenîstanê re, Hindistan li gorî berjewendiyên xwe yên stratejîk û aborî yên li herêmê, dikare li Başûrê Kafkasyayê rola lengerê bilîze. Û dibe ku Rûsya rê nede Hindistanê ku rola xwe li Kafkasya Başûr bilîze.
Her wiha Ermenîstan dixwaze ku Hindistan bandorê li serkirdayetiya Azerbaycanê bike ku dijminatiya bi Ermenistanê re bi dawî bike.
Ermenîstan ji Hindistanê dixwaze ku Peymana Hevkariya Stratejîk (SPA) îmze bike û hevkariya parastinê ya dualî ya heyî derxîne asta pêş.
Hêjayî gotinê ye ku hinardekirina berevaniyê ya Hindistanê ji bo Ermenîstanê, ji sedî 90ê îtxalata giştî ya çekan a Ermenîstanê pêk tîne, di nav de dron, radar û hwd.
Ev yek li gorî berjewendiyên aborî û stratejîk ên her du welatan e ji ber ku ew ê ji Azerbaycanê re nîşan bide ku astengkirina însiyatîfa Hindistanê ya Korîdora Bazirganî û Transît a Navneteweyî ya Bakur-Başûr (INSTC) rawestîne. Di heman demê de ew ê ji bo zêdebûnek girîng a hilberîna berevaniyê ya Hindistanê jî ji nêzîkê 3 mîlyar dolarê niha berbi 10 mîlyar dolarî ve bibe alîkar.
Jeopolîtîka Kafkasya Başûr li ser çavkaniyên stratejîk, ji bo înîsiyatîfa stratejîk a Hindistanê ku bi rêya Korîdora Bazirganî û Transît a Navneteweyî ya Bakur-Başûr bigihêje Rûsya û Ewropayê, pirsgirêkek cidî ye. Rêya sereke ji Îran, Azerbaycan û Rûsyayê re derbas dibe, ku di dawiyê de dê Hindistanê bi Ewropayê ve girêbide. Lê belê, rêya herî kurt û ewle ya ji Hindistanê ber bi Ewropayê ve dikare ji Îran, Ermenîstan, Gurcistan û Rûsyayê re derbas bibe û Azerbeycana di bin bandora Tirkiyê de derbas bibe.
Hindistan dikare fêm bike ka çima Ermenistan dixwaze ku Hindistan INSTC bi Ermenîstanê û ne bi Azerbaycanê re bimeşîne: a) sûdên stratejîk û aborî yên INSTC dê digihîje Ermenîstanê û b) ji bo ku bandora Tirkiye-Azerbaycanê were sekinandin.
Azerbaycanê bi piştgiriya aktîf a Tirkiyeyê (malî, alavên parastinê û hwd.) xaka Qerebaxê ji nû ve girt. Her wiha, hewldana şerxwaz a Azerbaycanê ji bo avakirina Korîdora Zengîzûrê, hem ji bo Ermenîstanê û hem jî ji bo Hindistanê dibe sedema xemsariya cidî.
Ger korîdor bê çêkirin dê sînorê Îran-Ermenîstanê derbas bike û bi vî awayî rêya alternatîf a herî kurt a li ser INSTC’ê bigire.
Ji bo Hindistanê, pêwendiya zêde ya di navbera hevrikê Ermenîstanê Azerbaycan û dijminên kevnar ên Hindistanê (Pakistan û Tirkiye) de pir xemgîn e. Azerbaycan di navenda rojeva panturkîst a Tirkiyeyê de ye, ku armanca wê ew e ku hemû gelên tirk ên li herêmê û derdora wê bigihîne hev û bandora Tirkiyeyê “ji Derya Adriyatîk heta Dîwarê Çîn” belav bike. Tê zanîn ku Pakistan bi dehsalan alîkariya terorîstên biyanî li dijî Hindistanê dike. Tevlîbûna wî ya çalak di karûbarên Kafkasya Başûr de dê pirsgirêkên Hindistanê xirabtir bike.
