Xevtandina xercê sifir û qinyatê molîbdênî sixkirî, isa jî deranîna molîbdênî dîwanî, wekî seva senayîçîyê k’ana bûye serÿþî, wê t’esmîlî ösûla r’oyalt’îve. T’ivdîr layîqî begemîya h’ökömetê bûye û hatîye þandinê li meqameta qanûndar.
Arman Pog’osyan Dewsgirtîyê wezîrê CE-yî fînansa “Diha meh’kemkirina p’ara k’ardarîyê t’exmîndike, bi wê ment’eqê, wekî ij þêmîkeke berbiç’e’v bilind- ij 10%-a, k’arê bi þertçapê diha bilind bê xerchiddanê”.
Sûkak h’emdinîyayêda bi dengvedana bilitndbûna qîmtê sifir û molîbdên- dewletê par “Qanûna derheqa xercê dîwanîda” göhastin kirin, bi k’îjanê senayîçîyê k’ana, pêþtirî cem ber deranîna k’ana edayî byûcêya dîwanî divin, gere bi çapa 15%-ê qîmetê eþîyayê firotîyî sûkê xerc bidin. Angorî t’ivdîra erêkirina qanûndarê kirî, dewsa wî 15% xerc, delîva k’ara h’etanî 10%-êda xweyê k’ana bi qeydê kevin wê edakin, k’îjan h’esavkirinê t’exmîndike- çend p’arava girêdayî, lê delîva ij 10%-a derbazbûna k’arêda, idî bi þertçapê 15%-a wê edakin
Karên Sargsyan Midîrê membera merk’eza ö’lmxwendinêye ort’emiletîyêye serwêrîkirinê ya Akadêmîa CE-êye Ö’M
“Meremê pêþin- seva warê deranînçîyê k’ana ösûla xerchildanêye têderxistinê pêkhatîye, ya döda- ösûla r’oyalt’îyê wê bive ya diha milahîm dengvedana li göhastinê qîmetê mêtalaye ort’emiletîyê û progrêsîv, ya sisya- vî warîda lecvanîyê û xwetimahiþtina r’ik’inkirin wê ewleke.
H’ökömet didûmîne ser wê fikirê bimîne, wekî sûka mêtalada bilindbûna qîmeta k’ara k’ana mezinkirîye, û dewlet- çawa milk’edara bine’rd, gere derdahatinê ij k’arê zêdetir li bûyêcêya dîwanî bivin. Dewsgirtîyê wezîrê fînansa yekpel dide k’ivþê- xerc gere ê yolebirinêvin, ew tîne bîr- seva malhebûna miletîyê me’na senaya k’anaye de’wmeþandinê heye.
Arman Pog’osyan Dewsgirtîyê wezîrê CE-yî fînansa “Ösûla xercê dîwanî isa jî zêdebûna çixara hindava t’eþkîletê warê senaya k’anaye îht’îmal nade ber h’esêv- bi meremê pêvajoya deranînmalhebûnîyê, isa jî körtkirina k’arê nehatîye h’esavhildanê”.
Bi wergöhastinê ösûla r’oyalt’îyê, gelo töriþkirin t’ine, wekî hevaltî dikarin k’ara xwe veþêrin.
Arman Pog’osyan Dewsgirtîyê wezîrê CE-yî fînansa “Bi bawerîya me- ew töriþkirin ê serwêrîkirinêne, çimkî t’eþkîla KK’D-îye aletaye lazim heye, nav wê hejmarê- t’eþkîla serr’astkirinê qanûndarîyê, fermandarîyêye aleta”.
Armên Pog’osyan isa jî serda zêdekir, göhastinê ösûla r’oyalt’îyê t’ev t’îma fonda valyûtayêye ort’emitletîyêye p’êþek’arîyê hatîye e’ne’nekirinê. Hatine bawerkirinê- safîkirina tê pêþdak’iþandinê hink’ûfî safîkirinê sûka ort’emiletîyêda pêþdakaiþandinêye. Ewê balkêþîya r’ik’inkirina zêdeke. Senayîçîyê Ermenîstanêye k’anaye gir fikra h’ökömetêye t’erkdayîna ij xercê dîwanî silavdikin. Ê k’ana T’êg’ûtê didine xevatê didine bawerkirinê, wekî delîva xweykirina serr’astkirina e’melda dikarin tûrqölvin.
Vladîmîr Nalîvayko “Serwêrê hevaltîya “T’êg’ût”-e dadaîye xweyp’arî sereke “Pirsgirêk û encamê xerc-xeracaye neyênî emê mecbûrvin hila hê we’dekî dirêj alt’kin, çimkî cêrge berne’mê r’ik’inkirinê û t’ezevantîyê nebûyî hatne e’lamkirinê. Hilanîna xerc-xeraca em erênî qîmetdikin, lê h’etanî xilazîya sala 2022-a, edakirina xerc-xeraca ij hevaltîyê mecalê t’er’ikî k’ûvîdike- bi kêmkirina r’ik’inkirina, destanîna dem-dezgê t’eze”.
Kombînata Zangêzûrêye sifirmolîbdên-a xercdara Ermenîstanêye pêþin jî diwek’ilîne- ösûla xerc-xeracê dîwanîye e’melkirinê nade ber h’esava, wekî k’ara k’ana baþqe-baþqeye. Desgirtîyê serwêrê k’anêyî serekeyî pêþin ferz h’esavkir- pey göhastinar’a, îdare, wekî bi k’ara mezin dixevte, diha gele xerc wê edake, ne kö ya bi k’ara ç’ûk dixevte.
Vardan Chanyan Dewsgirtîyê serwêrê KZSM-î serekeyî pêþin “Warê meyî senaya k’ana warê sîklîke, yanî- qîmetê bilindva girêdayî pey zemanê k’ardarîyêr’a zemanê qîmetê nimiz tê yan bi k’ardarîya neyênî dixevtin, yan bi k’ardarîya nimiz.
Bi gilîyê Chanyan- bi qanûna xercê dîwanîyî e’melkirinê li byûcêya dîwanî derdhatina ewledike, lê bi göhastina derdahatinê ê we’dedirêjin.
Vardan Chanyan Dewsgirtîyê serwêrê KZSM-î serekeyî pêþin “War delîva qîmetê bilindda dikare k’ara xweye xevitî careke din deranînêda r’ik’inke û meh’kemîyê ewleke, h’erke carna ew qîmetê bilind t’inevin, war nikare meh’kem pêþda her’e”.
Bi bawerîya ê k’ana T’êg’ûtê didine xevatê jî, xweykirina qanûna e’melda seva war dikare encamê wêye qeda-belayê hevin.
Vladîmîr Nalîvayko “Serwêrê hevaltîya “T’êg’ût”-e dadaîye xweyp’arî sereke “Lê t’ivdîra t’ezeye h’ökömetêda layîqî begemkirinê bûyî bi t’aybetî þewþandinê sûkêye konyûktûrîyê û k’ardarîya xevata îdarexana dide ber h’esava”.
Ermenîstanêda ferztîya warê senaya k’anada bi zimanê r’eqema îzbatdive: Par hevaltîyê bi senaya k’ana mijûldivin, her t’enê bi xeta r’oyalît’îyê weke 53 mlrd dram edayî byûcêya dîwanî kirine.
Sala 2021-ê r’ik’inkirina welatê derekeye 129 mlrd 194 mln drama bûye, ij k’îjana 65 mlrd 983 mln hevaltîyê senaya k’ana kirine. Çi dimîne seva qîmetê sifirî ort’emiletîyê, sala 2020-î qîmetê tonnake sifir þêmîka 6600 dolra derbaztirnedibû, sala 2021-ê 10 h’ezara, îsal mêlkirina bilindbûnê pêþda çû û vê gavê qîmetê tonneke sifir 10 h’ezar dolara derbaztirdive.
