PoliticsTop

Qir’a ermenîya h’esavdive qir’a sedsalîya 20-îye pêþin

Zölmkarîya sala 1915-a qewimî, dest k’îjanê Qeyserîya osmanîyêda 1,5 mln ermenîya zêdetir hatne köþtinê, hesavdive qir’a sedsalîya 20-îye pêþin.

Encama Qir’a ermenîyaye hindava firqa “Ît’t’îhat’ ve t’êrak’î”-êye cont’irkaye li maç’a h’ökömeta Qeyserîya osmanîyê sekinî t’eþkîlbûyîda salê 1915-1923-a binelîyê wîlayet’a Qeyeserîya osmanîyê, nav wê hejmarê- binelîyê Ermenîstana R’oavayêye ermenî, t’esmîlî cîr’aqetandina seranser biûne û hatne r’esîdkirinê. Bi þertî 24-ê meha sala 1915-aye nîsanê h’esavdive r’oja bîranîna qörbanîyê Qir’a ermenîya, çaxê Kostandnûpolsêda angorî cedvelê pêþda hazirkirî weke 235 fikirdarê e’silermenî hatne girtinê.

Bi fikra fire Qir’a ermenîya gavê qir’êye hindava fermandarîyê T’irkîaêye baþq-baþqeda têr’adîtî û miqabilî cime’ta ermenîya daîm mîaserbûyî, bêwet’enkirinê, qir’ê seransere t’önekirina ermenîyava hinartî, parzûnkirinê ÿt’nîkîyê, t’önekirina mîrat’a ermenîye t’arîxmedenyetî, lê isa jî înk’arkirina qir’ê, h’evskirina ij cavdarîyê, t’esmîlkirina sûck’arîyê bûyî û encamê wane li ker’-lalyîê yan t’emamîya cêr’ribandinê heqderxistinê- çawa  peyhatina sûck’arîyê û helandayîna mîaserkirina qir’ê t’eze werdigre.

Qir’a ermenîya bi çend qonaxa mîaserbûye- bêsîlih’kirina e’skerê ermenîya, cîr’aqetandina ermenîyaye bi bijartinêye ij neh’îyê r’exsînor,  qebûlkirina “Qanûna derheqa cîr’aqetandinêda”, seranser cîr’aqetandin û köþtina ermenîya.

T’alêat’, Cemal û Ÿnvêrê r’êberê cont’irka, lê isa jî Bêhaêddîn Þek’îrê serk’arê “T’eþkîleta mexsûs” t’eþkîldarê qir’êye h’îmlîne. T’ev qir’a ermenîya Qeyserîya osmanîyêda qir’ê mexîna û yûnanîyê Pontosê diqewimîn.

P’ir’anîya macireta ermenîya ij ermenîyê ij Qeyserîya osmanîyê cîr’aqetandî û Qir’a mezin dîtî pêþda hatîye.

Pey Holok’ostêr’a qir’a ermenîya t’arîxêda bi dereca xweye lêk’olînbûnê h’esavdive ya döda.

Fermana 24-ê meha sala 1915-aye nîsanêye t’evayîda t’arîxêda cara pêþin welatê t’ifaqdar (Brîtanîa Mezin, Fransîa û Qeyserîya Ûr’isa) köþtinê ermenîyaye seranser wesifkirin çawa «sûck’arî  miqabilî mervayê”.

E’wil Ûrûgvayê sala 1965-a Qir’a ermenîyam naskirîye, paþê Fransîayê, Îtalîayê, Almanîayê, Holandîayê, Bêlgîayê, Lêhistanê, Lîtvayê, Slovakîayê, Þvêdîayê, Þvêysarîayê, Yûnanstanê, Qibrisê, Libnanê, Kandayê, Vênêsûêlayê, Argêntînayê, Brazîlîayê, Çîlîyê, Vatîkanê, Bolîvîayê, Çêxîayê, Avstrîayê, Lyûk’sêmbûrgê ç’e’v dane mesela wê.

Sala 2021-ê Co Baydênê sedrê Wîlayet’ê Yekbûyî r’esmî Qir’a ermenîya naskir- bi dö cara xevtandina wê fikirê gilîyê xweyî 24-ê meha nîsanêda, lê isa jî 24-ê meha nîsanê e’lamkir r’oja bîranîna qörbanîyê Qir’a ermenîya.

Lê sera Kongrêsa Wek’îla- meqamata Wîlayet’ê Yekbûîye qanûndar û Sênatê Qir’a ermenîya meha sala 2019-aye k’anûna pêþin naskirîye.

Delîla Qir’a ermenîyaye hindava h’ökömeta osmanîyêda mîaserbûyî bi þe’detîyê dîtîya, bi qanûna, bi qirara û bi qirarê welat, wîlayet’ û t’eþkîtletê ort’emiletîyêye meþûre p’ir’hejmar, îzbatbûye, hatîye naskirinê û erêbûye.

Дьhа зедә бьдьнә к҆ьвше
Back to top button