”Me’dê” T’irkîaêyî “sîasîyê” angorî xerîtê- ew bi çi gefa li Ermenîstanê û Arsaxê dixöe?
Nav serk’etina agrêsîa miqabilî Arsaxê “me’dê” T’irkîaêyî “sîasîyê” diha vebûye. Bi dûrdîtinoka t’irkî van r’oja xerîtek fitildive, li k’ö temê wî welatî aþkela t’eþhîrdive.
Xerîte-berne’ma merk’eza “Stratfor” t’emsîldive, angorî k’îjanê- T’irkîayê h’ecmve çawa berva ce’nûibê- welatê e’reba, isa jî berva þimalê û r’ohlatê- ij Qirîmê h’eylo Alt’ayê û Sîbrîê.
Isa jî Ermenîstan goveka berfirebûna t’esîrêye têr’adîtinêdaye. Dora pirsê fikrê p’êþezanaye baþqe-baþqe hene: hinek wana navdikin hîvîdarîyê bêh’edbûyî, hbnek jî h’yecanbûyîne, wekî eva dikare bigihîne p’evçûnê sîlih’bûyî.
Ew xerîte, k’îjan hindava hevaltîyê dûrdîtinoka t’irkîda hatye nîþandayînê, r’astîyê h’îmê ce’dandinê wî welatîdaye ij e’frandina Cimhöryeta T’irkîayê virdatir, nav qisa bi t’êlêye t’ev “R’adîolûr”-ê Karên Hovhannîsyanê t’irknas t’exmînkirîye.
“Ew r’astîyê meremê T’irkîa îroyî serekeye, û sör’ nîne, wekî temê Erdog’an heyex bive Et’at’irkê cimhöryeta t’irkîye t’ezeyî döda. Û wekî ew bive ê wî cûr’eyî, gere sînorê T’irkîayê e’seyî berfireke. Angorî xerîte-berne’ma merk’eza “Stratfor”-ê- meremê T’irkîayê heye isa jî ij Qirîmê h’eylo Ûralê, paþê Alt’aya Ç’îayî û Sîbîrê h’ecimve”,- Hovhannîsayn gotîye.
Saxî, balk’êþe, wekî þiroçîyê merk’eza “Stratfor”-ê bi t’erefê berevkirin û belakirina salixdayîna îzger’îyêda paþda veneger’yane ser wan heq-h’esavê de’meþê t’irkaye nisbetî Almanîayê, angorî kîjana- sala 2048-a Almanîaêda r’eqema wan dikare bigihîje 50 mîlîonî.
Bi fikra Karên Hovhannîsyanê t’irknas- delîva pêþdaçûyîna hemanda dikarin ç’e’vnihêr’î diha gele îzin û exterîyavin, ne kö ê alman e’rdê xweda. Tiþtek, çi t’irka Byûzandîaêda kir- bi seranser t’önekirina cime’t û medenyetê h’ezara sala.
Azat Ordûxanyanê sedrê yektîyap akadêmîvanê Almanîaêye ermenî nafikire, wekî h’esavê t’irkayî agrêsîv bi p’ara Almanîayê dikare her’e sêrî.
“Ew absûrda mezine, çimkî ÿla t’irka vira p’ir’teveke. Bi salixê h’alnivîsara Almanîayê ew t’emam h’esavdivin t’irk, ê kö ij T’irkîayê hatne, lê derheqa firqîyê wane ÿt’nîkda t’ö serwêrtîke h’alnivîsarê aþkela xevernade. Xewner’ojk pêþda tê, wekî ÿla t’irkî Almanîaêda mezine û diha mezindive”,- Azat Ordûxanyan daye k’ivþê.
Bi gilîyê Ordûxanyan- ê ij T’irkîayê hatî, hilbet, p’ir’anî k’ördin, lê ew meriv xwe t’ev t’irka e’ynînakin, azaya avropî p’eydakirine û dikarin xwexwetîya xwe avakin.
“Almanîaêda herek’eta miletçîtîyê mezindive û ew herek’eta miletçîtîyê, bextr’a, isa jî kêmkirina dereca t’irkîva hinartîye. T’irkîa dicêr’bîne bi ÿla xwe nav e’mrê almanî qeleçê t’eze hilde, lê ez nafikirim, wekî Almanîya ew welate, li k’ö t’irkê bikarvin r’okê bi dengê bilind xeverdin”,- Azat Ordûxanyan t’exmînkir.
Fikrê T’irkîayê dikarin axir-oxir hêrsa Ûr’isêtê r’akin, a lema Karên Hovhannîsyan dûrî aqila h’esavnake, wekî salê pêþber ewê bigihîne p’evçûna
e’skerîyê, þer’k’arîya zêdekirina dilq û t’esîra sîasîyê dikare bi wê yekê qezîadarve.
