R’asthatina wezîrê X-êye waye h’ecimfire nav t’arîxa hevsûbûnê endam welatê T’ÞH, T’DS û T’ÞBT-‘-ye ortemiltîyêla cara pêþin tê derbazkirinê. Davît’ Tonoyan mecala xeverdana dora pirsê sereke bernedaye
Safîkirina miqabilîhevbûnê neheqîêye qewatê t’ine,seva Erejnîstanê hr’êtornasîya e’skerîyê, cêr’ibandinê wergirtina dewletê t’ezeye miqhabilîhevbûnêda ê qebûlkirinê nînin. Davît’ Tonoyanê wezîrê CE-î X r’ûniþtina wezîrê welatê T’ÞH, T’DS û T’ÞBT–ye X-êye t’evayîda e’lametîya heman kirîye, k’îjan Moskvayêda hatîye drbkzkirinê. K’êlma wî Þûþan Stêp’anyana zarbêja WX-êye çapgerîyê belakirîye.
Tonoyan binxetkirîye, wekî pey her delîvekê, k’îjan h’esavdive peyhatina hr’êtornasîya þer’vanîyê, qewat, k’îjan sîasîya heman dikin, dîsa û dîsa têne bawerkirinê, wekî ew nêzîkbûn k’ardar nîne û nagihîne encama h’izkirî.
“Neh’îêda hazirîya Ûr’isêtê, isa jî qewînkirina hevk’arîya e’skerîyêsîasîêye navbera Ermenîstanê û Ûr’isêtêda seveva anîna li zevtêye ferze, k’îjan k’omekê dide meh’kemîya neh’îê û xweykirina bêqezîabûnê”,- Tonoyan gotîye.
Bi gotna wî- t’emam bi h’eyecanbûnê derheqa e’ynata eleqetê navbera dewletada, ÿskalasîayê divin,berfirebûna govekê konflîktîêye dest boranê nav dewletêye ser h’îmê ÿtxnîk û dînî divin, xeverdidin.
“Pêr’a jî dinîya me bûye ya diha hevvagirêdayî: her nemeh’kemîke vê yan wê neh’îda dikare encamê neyênî seva t’emamîya dinîayê pêþda bîne. Wekî din gotî- þertê h’emzemanîda îht’îmal nîne bi cûr’ê “serbest”, ij ösûla bêqezîabûna globale mîaserbûyî bêqezîabûna neh’îyê ewleke. Tûjbûna her miqabilîhevbûneke neh’îyê k’ese dike ser bêqezîabûna ort’emiletîyê. Ew derheqa ne kö t’enê pirsê e’skerîyêsîasyîê, lê isa jî h’embelqîtkêdaye, k’îjan, çawa cêr’ibandina ij welata geleka da k’ivþê, wergöhêzî pirsgirêka bêqezîabûnêye h’emt’omerî bû”,- wezîr daye k’ivþê.
Bi fikira Tonoyan- pirsgirpêka civaka ort’emiletîêye serekeye e’dlaya meh’kem avakin, k’îjan xwe dispêre e’frandina govekê nemeh’kemîêye t’eze bi r’iya mecbûrkirina temê neh’îêyî dinîasîasîyê. Lê ew her t’enê wê delîvêda îht’îmale, h’erke t’emamîya alîya bi îsaf dîna xwe bidine t’emamîya borcdarîyê ort’emiletîyê, wekî hildane ser xwe, isa jî e’sasê t’omerî meh’kemvin, berê e’wil- mêxanîzmê T’MY.
“Em ij wê yekê dertên, wekî pirsa betalkirina miqabilîhevbûnada dilqê bêmêlbûn xweykirina norm û e’sasê heqê ort’emitlîyêyî ferz heye. Her t’enê hevr’axeverdanê e’dilî gere bivne h’îmê h’öcet û dötîretîyê navbera dewletada, k’îjan xwe dispêrne e’sasê t’evnebûna li þöxölê höndör’”,- Tonoyan daye k’ivþê.
Ewî careke din binxetkirîye, wekî Ermenîstan t’erefdarê berember xevtandina normê heqêort’emiletîyê û heqê bijartina aza, ser h’îmê globalîzasîya aqil û arxîtêktûra bêqezîabûna ort’emiletîêye sîasîa ij qeleça qewatê û bêy nêzîkbûnê mak’sîmalîstîyê, hr’êtornasîya e’yantê û e’lametîyê þer’xwezîyêye.
“H’eyf, ez mecbûrim têbinivîsim, wekî Qafqasîa Ce’nûbêda h’alê e’skrîyêsîasîyê bi qewata konflîktîêye mezin wesifdife. Van xilazîya neh’îêda tûjbûna miqabilîhevbûna t’exmîndive, k’îjan, bi qîmetkirina me, encama berfirekirina temê hine welatayî Qewmandinê e’skerîyêsîasîyê, k’îjan neh’îa meda dînamîk pêþda diçin,dikarn wesifkin çawa miqabilîhevbûna k’ara dinîasîasîyê, seveva k’îjanêye sereke t’inebûna hedefa bêqezîabûnêye t’omerî, lê isa jî mêxanîzmê kêmkirina töriþkirinaye”,- wezîr daye k’ivþê.
Bi gilîyê Tonoyan- warê k’ara Ermenîstanêye de’wmeþandinêda ne kö t’enê neh’îya Qafqasîayêye, lê isa jî t’emamîya goveka cavdarîya T’ÞBT’, lê isa jî R’ohlata Nêzîk û neh’îya be’ra Sipîye r’ohlatê.
“Bi h’esavhildana wê yekê- Ermenîstan mot’aca nehîyê k’ivþbûyîda xweykirina e’dlayê û meh’kemîyêye. Mînanî berê pirsgriêkeke heresereke þer’k’arîya miqabilî tirsk’arîêye. Bi bilind qîmetkirina dilqê Ûr’isêtê nav þer’k’arîya miqabilî tirsk’arîya ort’emiletîêye Cimhöryeta Sûrîaêye E’rebada- CE pêvajoya dayîna ardimîya merivdostîêye li cme’ta Sûrîayê û dasekinandina binxeleqê welêtva cembûye”,- Tonoyan serda zêdekirîye- bi bîranîna derheqa r’esûltîya ermenîye merivdostîyêda.
Serk’arê serwêrtîya CE-êye xwexweykirinê dayebawerkirinê, wekî temê Ermenîstanê heye virhada jî emekê wê pêþdestîyê T’MY-ye imt’îyazkirîda heve, k’îjan warê dinîanîgarîyê, klîmayê, miletîyê-dîn û e’melkrinêye baþqe-baþqeda mîaserdivin, seva çi R’ewanêda hazrin qewata mewcûd bidine xevatê.
Xilazîyê Tonoyan daye k’ivþê, wekî þertê e’firîda pirsa k’ûrkirin û berfirekirina hevk’arîya p’arastinêye p’ir’alîye paþwextîyê ferztîya mexsûs distîne, saxî- berê e’wil goveka T’DS, T’ÞH, û T’ÞBT’-da. Ewê- bi fikira wezîr, îznê bide cefê cavdar û peyr’evîêyî t’omerî konsolîdasîakin- t’erefê betalkirina þer’-de’wa û qezîya gemberdana miqabilîhevbûnê sîlih’biûyî, lê isa jî ewlekirina bêqezîabûna ort’emiltîyê û neh’îêda.
