Bi hevr’aqayîlne’ma Sêvrê t’opraxa CE gere 161 h’ezar km/ç bûya. Derheqa vê yekêda wexta qisa ö’lmîye p’êþk’êþî 100-salîya qolkirina hevr’aqyîlne’ma Þimalê bûyî Aþot Mêlk’onyanê serwêrê înstîtûta A CE Ö’M-ê e’lamkirîye.
Ewî anîy bîr, wekî hevr’aqaîylne’me 10-ê meha sala 1920-îye t’ebaxê morbûye- alîkîva- navbera Qeyserîya osmanîyê, alîyê dinva- Brîtanîa Mezin, Almanîayê, Fransîayê, Îtalîayê, Yaponîayê, Ermenîstanêda. Ewê lihevhatina T’irkîaêye ne k t’enê t’ev alt’bûna xwe, lê isa jî p’îrep’îrebûna t’emamîya qeyserîyê k’ivþdikir. T’irkîayê gere serbestîya Ermenîstanê naskira, lê pey dêmarkasîa sînore hindava sedrê WAY-da t’erka her de’weke hiqûqîêye nisbjtî t’opraxa bida.
“Þertn’me wê r’ojê k’etîye nav qewatê, çaxê encomana r’ex sedrê: WAY sînorê ermenî-t’irkî t’emsîlî t’ifaqdara kiribû, k’îjan Trapîzonê, Erzörimê, Bit’lîsê û Wanêva derbazdibû. T’emamîya Erzörimê p’ir’anîya Trapîzonê, yek sêanîya Wanê û Bit’lîsê gere derbazî Ermenîstûnê bûna. Dewlet, k’îjan ij t’opraxê T’irkîayê cödabûyî hatbûne e’frandinê, gere r’iya wane aza berva be’ra Sipî hebûya. Ermenîstan dibû welatê be’rî. Ya þabûnêye, wekî ew qewmandin merk’eza göhdarîya civaka ö’lmîda dimîne, ew îro jî ij de’wê me ya hereserekeye”,- ê t’arîxnas serda zêdekirîye.
