Artak Nêrsîsyanê midîrê serwêrtîya wezareta Cimhöryeta Arsaxêye K’D-e salixdayînê û p’evgirêdanê t’ev civakê e’lametîyê Îlham E’lîêvê sedrê Adrbêcanêva dengvedaye. “Armênprês” þirovekirina Artak Nêrsîsyan t’emsîldike: “6-ê meha tîrmehê Îlham E’lîêvê sedrê Adrbêcanê pirsqise daye hevaltîyê dûrdîtinokêye cî- nav p’ara miqabilîhevbûna adrbêcanî-Qerebag’va tê girêdanê bi xevtandina wezin û zexîra xeveraye isa, k’îjan ij govkê ÿt’îka sadeye dîwannasîyê dere. Sedrê Adrbêcanê dicêr’bîne seva t’inebûna encamê pêvajoya k’oma T’BHAA-êye Mînskêda gönê xwe bavêje ser h’emsedrê k’oma T’BHA-êye Mînskê- nav bêe’melîyê bi sewtkirina gönek’arkirinê k’ese li nav-nîþanê wan. Bi nehiþtina dasekinandina cûr’eçapa hevr’axeverdanê sêalîye t’am,t’imê bi kirina e’sasê e’dilî serr’astkirinê h’öcetaye bin þikê, bi cêr’ibandina qinyatê miqabilîhevbûnê fe’þke, welatê arizîda bi r’öh’darkirina nezerê r’asîstîyê û e’k’sîmervayê û modêlê r’ewiþtê, derge-dîwanê adrbêcanî bi cûr’ê qestbende pêvajoya e’dilî serr’astkirina miqabilîhevbûna adrbêcanî-Qerebag’êda astenga die’frînin. Û pirsqisa jorgotî îzbatîke wê yekêye geþe.
Vê yekêva girêdayî berbir’îbûna Adrbêcanêye li dasekinandina hevr’axeverdanaye t’ame cûr’eçapa sêalî ya wesfîye. Qonaxê serr’astkirina miqabilîhevbûna adrbêcanî-Qerebag’êye baþqe-baþqeda hevr’axeverdan bi cûr’eçapê baþqe-baþqe mîaserbûne. Lê hevr’axeverdanê bi t’evbûna Arsaxêye k’ese k’ardar bûne- bi h’îmê çawa döalî- Arsa’x-Adrbêþcan, isa jî sêalî- Arsax-Adrbêcan- Ermenîstan. Hima bi cûr’eçapa sêalî- bi t’evbûna Arsaxêye t’am, îht’îmalbû bigihîjne encama herek’ivþ pêvajoya miqabilîhevbûna adrbêcanî-Qerebag’êda- meha sala 1994-aye gölanê qolkirina hevr’aqayîlne’ma bêmoletee derheqa agirr’awestinêda. Ewe me’nî, wekî bi cêr’ibandina dasekinandina hevr’axeverdanê sêalî paþda bêxin, Adrbêcan bi cûr’ê nee’slî pêvajoya e’dilî serr’astkirina miqabilîhevbnûa adrbêcanî-Qerebag’dirêjdike.
Delîlê çawa t’arîxî, isa jî hiqûqîyê, k’îjan pirsqisêda hatne anînê, ber t’ö t’enqîmdkirinekê t’avnakin. Lê, h’erke nezanîya t’arîxa neh’îêye hindava sedrê Adrbêcanêda her t’enê fona bêqezîa die’frîne, dêmek þaþtîyê wî warê heqê ort’emiletîyêda seva e’dlayî û bêqezîabûna Qafqasîyfa Ce’nûbiê dikarin bivne qezîya cidî.
H’emtêk’sta serr’astkirina adrbêcanî-Qerebag’êda hindava Adrbêþanêda bîranîna miqala qanûnne’ma T’MY-ye 51-ê lap bêh’îme, û cêr’ibandina levnehatîye- sîasîya xweye agrêsîv, þer’xwezîyê veþêre. E’wil- Adrbêcan t’esmîlî agrêsîayê nebûye, wekî miqala qanûnne’ma T’MY-ye 51-ê bida xevatê. Bere’k’s- hima Adrbêcanê bi e’melê xwe pirsgirêka sîasîyê wergöhêzîmiqabilîhevbiûna sîlih’bûyî kirîye- bi cêr’ibandina bi qewatê heqê arsaxîayî xweqiraribûnê bih’incir’îne, lê pey destanîna serbestîyêr’a- bi gemberdana þer’ê h’ecimfire miqabilî Cimhöryeta Arsaxê. Ya döda- meha sala 1994-aye gölanê Arsaxê, Adrbêcanê û Ermenîstanê hevr’aqayîlne’ma sêalîye derheqa agirr’awestinêda qolkir- hima bi wê yekê bi t’erkdayîna qonaxa miqabilîhevbûnêye e’skerîyê û bi borchildana serr’astkirina wêye bi r’iya e’dilî- angorî qanûnne’ma T’MY. Vê yekêva girêdayî em lazim h’esavdikin bînne bîra alîyê adrbêcanî, wekî her t’enê bi mecalê e’dilî safîkirina h’öcetê ort’emiletîyê e’sasekî heqê ort’emiletîêyî h’îmlîye, k’îjan qanûnne’ma T’MY-da meh’kemnîvîsîye.
T’emamîya k’arh’izîya Bek’ûêye derheqa wê yekêda, wekî miqala Qanûnne’ma T’MY-ye 51-ê îznê dide wê h’emtêk’sta miqabilîhevbûna adrbêcanî-Qerebag’êda qewatê bide xevatê, meha sala 2016-aye nîsanê hindava civaka ort’emiletîyêda hatîye înk’arkirinê, çaxê Adrbêcanê miqabilî Arsaxê destbi ÿrîþa h’ecimfire kirîye. Welatê h’emsedrê k’oma T’BHA-êye Mînskê- Wîlayet’ê Yekbûyî, Ûr’isêt, Foansîa, lê isa jî k’atvê T’MY-î sereke, sedrê T’BHA-î e’melda û k’atvê þêwra Avropaêyî sereke yekfikirbûn, wekî gere berk’ miqatî hevr’aqayîlne’mê sala 1994-aye agirr’awstinê û sala 1995-aye meh’kemkirina wêvin. Dora lazmaya her t’enê e’dilî serr’astkirina miqabilîhevbûna adrbêcanî-Qerebag’ê ser fona semt’girîya civaka ort’emiletîêye yekbûyî gefxwerinê Adrbêcanêye gemberdana þer’ê t’eze nikarin wekî din bêne qîmetkirinê, ne kö cêr’ibandina xwe ij sînorê civaka ort’emiletîîyê û heqê ort’emiletîyê der e’lamke.
Seva þaþîyê arizî û h’esavê þaþ dewsa bêfikir û bi cûr’ê bêbergeh gönek’arkirina xelqê Adrbêcan gere borcdarîyê xweye t’erefê e’dilî serr’astkirina miqabilîhevbûnêda hildayî bêmêlbûn biqedîne û bi cûr’ê îsaf hevr’axeverdanê bi cûr’eçapa t’am bimeþîne
