T’opraxa T’irkîaêda göndê bi hejmara mezin hene, k’îjanada ÿzdî dijîn. Dinîaêda pêvajoyê globalîzasîayê diçin, û fe’mdarîye, evê globalîzasîayê nikarbû T’irkîaêda göndê ÿzdîya nek’eve. Yan ûrbanîzasîya, yan p’enaberî binelîyê van gönda k’etine. P’areke wan çûye welatê din seva dîtina e’mrê diha baþ. Lê me’na van gönda dinîya ÿzdîyada, medenyeta ÿzdîya qet ç’ûknave. Van göndada heykelê ayîna dîn û medenyetîye bîranînê, pîrozgeh û mexberê cime’ta ÿzdîya hatne xweykirinê. Jêrê navê gönda wê bê hildanê, li k’ö ÿzdîyê T’irkîayê jîne yan dijîn. Hilbet, cedvel ne ya t’ame û de’wa lêk’olînkirina ÿt’nografîêye diha hûrgilî dike. Cêrge delîvada îht’îmale, wekî navgöhastina navê gönda dikare angorî sewtbûna r’astve. Me seva ÿla xweye ÿzdîaye Qafqasîayê ferz h’esavkir- ew gere derheqa van gönda, hebûna wanda bizanvin. Lazime bi r’ewþa tûrîsta, ÿt’nogrfê lêk’olînvan qesta wan gönda bikin. Me göman heye, wekî ev cedvelê hindava ö’limdar, t’arîxnas, r’êberê meye ayîna dînda seva lêk’olînkirinê paþwextîyê bê xevtandinê û tênivîsara heykelê t’arîxîye bîranînê seva peyhatîyê me.
War Neh’î Gönd Wargeh
1.Neh’îya K’ûrt’ûlanê: warê Bêþp’înar
2. Neh’îya K’ûrt’ûlanê: göndê K’ûrûk’avak’ê
3.Neh’îya P’êþrînê: warê Oxûsê
4.Warê Onbaþî Mazra
5.Warê Ûgrak
6.Kûþsûgûrû
7.Ÿkîmçlar Mazla
8.Oxûrça
9.Kûngêsît’
10.Ûsçûyûler
11.Mêydansîk’ Mazra
12.Daraboynû
13.Êlk’omak
14.Îçîçêrp’yû
15.Neh’îya Bat’manê: göndê Êlvêranê
16.Neh’îya P’êþrîyê: göndê Kongêçîtê
17.göndê K’ûrûk’avakê
18.göndê Oxûsê
19.göndê Ogûrsayê
20.göndê Ûgrak’ê
21.Göndê Ûçk’ûyûlanê
22.Neh’îya Dîyarbek’irê: göndê Baxçeçîtê
23.Warê Bêsmîlê
24.göndê Yasênzê
25.warê Çînarê
26.göndê Cûrsêzê
27.Neh’îya Mîdyat’ê: göndê Çaêrlê
28.Göndê Çûvanê
29.warê Çêraçlîyê
30.Warê Koçanê
31.göndê Yanîsê
33.Neh’îya Îdîlê: göndê Maxarayê
34.göndê Oyûk’lûyê
35.Neh’îya nûsaybînê: göndê Çîlazîsê
36.göndê Balabanê
37.Gönjê Gûnalîyê
38.göndê Kalêlîyê
39.Göndê Dagîrmansîk’ê
40.göndê Dagîrmansîk’ê
41.göndê Dîbêk’ê
42.göndê Sêlvîkê
43.Warê Fîskînê
44.Warê Bêrxokê
45.Warê Arp’alîyayê
46.göndê T’ûrgût’lûyê
47.Göndê Çîrmalîyê
48.Neh’îya Vîranþahîrê: göndê Alt’în Baþakê
49.göndê Bûrçê
50.Göndê Bossayê
51.Göndê Dînt’ Çoçê
52.Göndê Oxlagçîyê
53.göndê Yabanê
54.Warê Bûyûk’savûþê
55.Warê Dîk’t’aþê
56.Warê T’ap’aêlûyê
57.Warê Aþaxîk’oþanlerê
58.Warê Çêraçlîyê
59.Warê Çînarlîyê
60.warê K’ûçûk’alt’înp’aþakê
61.warê Soxanîayê
62.warê K’oçarê
63.Warê Xîrbîaîyê
64.Warê Ûsgûlê
65.warê Dîrgênê
66.Warê Îþîk’lîyê
67.warê Gêzdîkê
68.Warê Aþagîþolêndarê
69.Warê Yap’rak’ê
70.warê Yûk’arbak’ê
71.Warê Çavûþlûyê
72.Warê Fêstêkê
73.Göndê Yarp’aklîyê
74.Göndê Þçêlanlîyê
Ev cedvel salixê bi h’esavê sala 2012-a hildide nav xwe. Bona sala 2020-î salix t’inene.
