Mîya Sandêrs
Zanîngeha Arîzonayê, T’ûson, Wîalyît’ê Amêrîkaêye Yekbûyî
P’ara 6-a.
“Þer’ê miqabilî tirsk’arîyê û pirsê Wîlayet’ê Amêrîkaêye Yekbûîye sîasîyêye din
Van xilazîya çapikê ÿzdîya cûr’ê t’eze divînin, ser k’îjana ew dikarin bi serhatîyê xweye derheqa travma, peyk’etinê û qörbanîyada dilê xwe vekin. Ez difikirim, wekî ze’f ferze binxetê lêk’olînkin, k’îjanêda ÿzdî deng qazincdikin, xazma welatekî isayî zorda, çawa Wîlayet’ê Yekbûîye. Bona wê yekê, wekî k’omekê bidine zêdekirina mobîlîya ÿzdîyê p’enaber Wîlayet’ê Amêrîkayêye Yekbûyîda, çapikê ÿzdîyar’a t’ifaqdarê r’ex Tramp’e döfirqeye qewat lazimin. Isa jî ferze, wekî alîyê mot’ac, ö’lmdar û sîasînas þertê sîasîyê bidine ber h’esava, k’îjanada propaganda k’omê zedelêk’etinê, ê mînanî ÿzdîya, derbazdive. Eva mexsûs ferze, çimkî Donald T’ramp’ k’ete ser qölixê û sîasîya e’k’sîmîgrantîyê û e’k’sîsörmanîyê pêþda k’iþand Sala 2016-a Mîr e’lamî min kir, wekî r’êberê ÿzdîyê r’astî dîwanxana Con Makk’êynê sênator hattne, wekî e’þiratîyê bidine wî derheqa “sörmanada” û gazî firqa Cimhöryetîyêkin p’enaberê Sûrîayê û mîgrantê sörmanîêye din qedexekin. R’astî jî, ew bi cûr’ê pirsgirêkê t’emamîya sörmana dikine yek çawa sörmanê t’önde potênsîal, ê kö dikarin ÿrîþkin, çawa DE’ÎÞ. Û ev yek nenihêr’î wê yekê, wekî sörman-sönîyê r’adîkal bi okûpasîa-zevtkirina Amêrîkayê destbi nemeh’kemîya neh’îyê kirin. Wana dest bi pêvajoya berfire kir, wekî derheqa mixenetîya tirsk’arî û zordestîya sörmantîyêda, lê isa jî ÿrîþkirinê k’arkirinêda e’þiratîyê bidin. Pêkanînê vî cûr’eyî hatne hildanê nav de’wê hûmanîtarîêye derheqa girtina piþta ÿzdîyê mihacirda. Çapktî û propaganda ÿzdîa û dengê ort’emiletîyê mihacirata hndûsaye miletçîtîyê û herek’eta R’aþtarîya Svayamsêvak Sanxe sîasîêye Arîzonêda dengvedanê dvînin. Çapikê mihacirê ÿzdîya û hinda erêdikin,wekî cêr’ibandina wane neyênîye t’ev sörmana heye, lê t’ev “îslamê”- ewê t’emsîldikin çawa qewata monolît-xör’oye neyênî. Dewsa wê yekê, wekî bi dîskûrsê xewlebûyîvin, îzger’îya min t’exmîndike, wekî mihacirê ÿzdîya û hinda, xazma hîndûsê sinifa herebilind- kastayê herebilind, Wîlayet’ê Amêrîkayêye Yekbûyîda seva e’frandina ÿfêktê nezera dinîayê bi h’îmê îslamofobîaêye t’omerî û ÿt’nomiletçîtîya angor werdigrin. Ez van ÿt’nomiletçîtîya çawa ê bi t’arîxî r’ik’inbûyî binxetê miletîêye degmeda, lê isa jî bin t’esîra binxeta maciratêye medenyetîye Wîlayet’ê Amêrîkayêye Yekbûyîda, h’esavdikim. Zordestîya DE’ÎÞ-êye meremhinartîye sala 2014-a, k’îjanê zeda kolêktîv bona ÿzdîyê Þenglaê, Îraq, pêþda anî, li dik’a ort’emilxetîyê hate pêkanînê. Îzger’îya mine ÿt’nografîyê, xazma serhatîyê zarda, didine k’ivþê, wekî ÿzdî didûmînin e’ynîtîya xweye ÿt’nîkîyê miqabilî “sörmana” qirarkin, nenihêr’î ÿzdî Wîlayet’ê Amêrîkayêye Yekbûyîda h’îmlî ij mihacirê cîye sörmanyê cöda dijîn û hevk’arîya wane organîkîêye t’ev sörmanê Amêrîkayê heye. Ew yek, çawa îslamofobîya bi wesifa dereca yekkirinê baþqedive, aþkeladive, çaxê k’oma din, k’îjan bi dereca bilind ser xweykirina medenyetê civyayîne (mesele, hîndûs), t’ev r’êberê ÿlê ÿzdîya dik’eve nav hevr’axeverdana. Safîdive, wekî ÿzdî mihaciratêda ser xweykirina medenyetê merk’eznebûne, lê, diha zû, ser qewata merk’ezbûne, k’îjana mihacirbûna mezine ij Þengalê û Þêxanê ij sala 2014-a û wexta þer’ê Xelîcêda pêþda anî. P’ir’anîya ÿzdîya Arîzonayêda wexta þer’ê Xelîcêda çû, lê her t’enê van xilazîya ij ÿla xwe der bi çapê mezn bûêne çapik. Îzger’ê þer’ê miqabilî tirsk’aîyê binxetkirin, wekt r’aste bi t’arîxî merivê e’slê R’ohlata Nêzîkin, bi hiqûqî hatne sinifkirinê çawa “ê sipî”. Ev lêk’olîn erêdikin, wekî merivê R’ohlata Nêzîk ij “imt’îyaza ç’ermê sipî” t’imê k’arênak’evin. Bile çaxê ew piþta fikirê h’elandinê digrin.
